Thuốc trừ sâu đóng vai trò quan trọng trong nông nghiệp nông thôn, nhưng việc sử dụng quá mức hoặc lạm dụng chúng có thể ảnh hưởng tiêu cực đến các chính sách kiểm soát muỗi truyền bệnh sốt rét; Nghiên cứu này được thực hiện trong các cộng đồng nông dân ở miền nam Côte d'Ivoire để xác định loại thuốc trừ sâu nào được nông dân địa phương sử dụng và mối liên hệ của việc này với nhận thức của nông dân về bệnh sốt rét. Hiểu biết về việc sử dụng thuốc trừ sâu có thể giúp phát triển các chương trình nâng cao nhận thức về kiểm soát muỗi và sử dụng thuốc trừ sâu.
Cuộc khảo sát được tiến hành trên 1.399 hộ gia đình tại 10 làng. Nông dân được hỏi về trình độ học vấn, phương pháp canh tác (ví dụ: sản xuất cây trồng, sử dụng thuốc trừ sâu), nhận thức về bệnh sốt rét và các chiến lược kiểm soát muỗi tại hộ gia đình mà họ sử dụng. Tình trạng kinh tế xã hội (SES) của mỗi hộ gia đình được đánh giá dựa trên một số tài sản hộ gia đình đã được xác định trước. Mối quan hệ thống kê giữa các biến số khác nhau được tính toán, cho thấy các yếu tố rủi ro đáng kể.
Trình độ học vấn của nông dân có mối liên hệ đáng kể với tình trạng kinh tế xã hội của họ (p < 0,0001). Hầu hết các hộ gia đình (88,82%) tin rằng muỗi là nguyên nhân chính gây bệnh sốt rét và kiến thức về bệnh sốt rét có mối liên hệ tích cực với trình độ học vấn cao hơn (OR = 2,04; 95% CI: 1,35, 3,10). Việc sử dụng hóa chất trong nhà có mối liên hệ đáng kể với tình trạng kinh tế xã hội của hộ gia đình, trình độ học vấn, việc sử dụng màn ngủ tẩm thuốc trừ sâu và thuốc trừ sâu nông nghiệp (p < 0,0001). Nông dân được phát hiện sử dụng thuốc trừ sâu pyrethroid trong nhà và sử dụng các loại thuốc trừ sâu này để bảo vệ cây trồng.
Nghiên cứu của chúng tôi cho thấy trình độ học vấn vẫn là yếu tố then chốt ảnh hưởng đến nhận thức của nông dân về việc sử dụng thuốc trừ sâu và kiểm soát bệnh sốt rét. Chúng tôi khuyến nghị cần cải thiện công tác truyền thông nhắm vào trình độ học vấn, bao gồm cả tình trạng kinh tế xã hội, sự sẵn có và khả năng tiếp cận các sản phẩm hóa chất được kiểm soát, khi xây dựng các biện pháp quản lý thuốc trừ sâu và phòng chống bệnh truyền nhiễm do côn trùng gây ra cho cộng đồng địa phương.
Nông nghiệp là động lực kinh tế chính của nhiều quốc gia Tây Phi. Năm 2018 và 2019, Côte d'Ivoire là nhà sản xuất ca cao và hạt điều hàng đầu thế giới và là nhà sản xuất cà phê lớn thứ ba ở châu Phi [1], với các dịch vụ và sản phẩm nông nghiệp chiếm 22% tổng sản phẩm quốc nội (GDP) [2]. Là chủ sở hữu của phần lớn đất nông nghiệp, những người nông dân nhỏ ở vùng nông thôn là những người đóng góp chính vào sự phát triển kinh tế của ngành này [3]. Quốc gia này có tiềm năng nông nghiệp khổng lồ, với 17 triệu ha đất nông nghiệp và sự biến đổi theo mùa thuận lợi cho việc đa dạng hóa cây trồng và canh tác cà phê, ca cao, hạt điều, cao su, bông, khoai lang, cọ, sắn, gạo và rau [2]. Nông nghiệp thâm canh góp phần làm lan rộng sâu bệnh, chủ yếu thông qua việc tăng cường sử dụng thuốc trừ sâu để kiểm soát sâu bệnh [4], đặc biệt là trong số nông dân vùng nông thôn, để bảo vệ cây trồng và tăng năng suất cây trồng [5], và để kiểm soát muỗi [6]. Tuy nhiên, việc sử dụng thuốc trừ sâu không đúng cách là một trong những nguyên nhân chính gây ra tình trạng kháng thuốc trừ sâu ở các vật trung gian truyền bệnh, đặc biệt là ở các khu vực nông nghiệp, nơi muỗi và sâu hại cây trồng có thể chịu áp lực chọn lọc từ cùng một loại thuốc trừ sâu [7,8,9,10]. Việc sử dụng thuốc trừ sâu có thể gây ô nhiễm ảnh hưởng đến các chiến lược kiểm soát vật trung gian truyền bệnh và môi trường, do đó cần được quan tâm [11, 12, 13, 14, 15].
Việc sử dụng thuốc trừ sâu của nông dân đã được nghiên cứu trong quá khứ [5, 16]. Trình độ học vấn được chứng minh là một yếu tố quan trọng trong việc sử dụng thuốc trừ sâu đúng cách [17, 18], mặc dù việc sử dụng thuốc trừ sâu của nông dân thường bị ảnh hưởng bởi kinh nghiệm thực tế hoặc khuyến nghị từ các nhà bán lẻ [5, 19, 20]. Hạn chế về tài chính là một trong những rào cản phổ biến nhất hạn chế khả năng tiếp cận thuốc trừ sâu hoặc thuốc diệt côn trùng, dẫn đến việc nông dân mua các sản phẩm bất hợp pháp hoặc lỗi thời, thường rẻ hơn các sản phẩm hợp pháp [21, 22]. Các xu hướng tương tự cũng được quan sát thấy ở các quốc gia Tây Phi khác, nơi thu nhập thấp là lý do khiến họ mua và sử dụng thuốc trừ sâu không phù hợp [23, 24].
Tại Côte d'Ivoire, thuốc trừ sâu được sử dụng rộng rãi trên cây trồng [25, 26], điều này ảnh hưởng đến các hoạt động nông nghiệp và quần thể muỗi truyền bệnh sốt rét [27, 28, 29, 30]. Các nghiên cứu ở các khu vực lưu hành bệnh sốt rét đã chỉ ra mối liên hệ giữa tình trạng kinh tế xã hội và nhận thức về nguy cơ mắc bệnh sốt rét và nhiễm trùng, cũng như việc sử dụng màn ngủ tẩm thuốc diệt côn trùng (ITN) [31, 32, 33, 34, 35, 36, 37]. Mặc dù có những nghiên cứu này, các nỗ lực phát triển các chính sách kiểm soát muỗi cụ thể vẫn bị cản trở bởi sự thiếu thông tin về việc sử dụng thuốc trừ sâu ở vùng nông thôn và các yếu tố góp phần vào việc sử dụng thuốc trừ sâu đúng cách. Nghiên cứu này đã xem xét niềm tin về bệnh sốt rét và các chiến lược kiểm soát muỗi trong các hộ gia đình nông nghiệp ở Abeauville, miền nam Côte d'Ivoire.
Nghiên cứu được thực hiện tại 10 ngôi làng thuộc huyện Abeauville ở miền nam Côte d'Ivoire (Hình 1). Tỉnh Agbowell có 292.109 cư dân trên diện tích 3.850 km2 và là tỉnh đông dân nhất trong khu vực Anyebi-Tiasa [38]. Tỉnh này có khí hậu nhiệt đới với hai mùa mưa (tháng 4 đến tháng 7 và tháng 10 đến tháng 11) [39, 40]. Nông nghiệp là hoạt động chính trong khu vực và được thực hiện bởi các hộ nông dân nhỏ và các công ty nông nghiệp công nghiệp lớn. 10 địa điểm này bao gồm Aboude Boa Vincent (323.729,62 E, 651.821,62 N), Aboude Kuassikro (326.413,09 E, 651.573,06 N), Aboude Mandek (326.413,09 E, 651573,06N) Abude) (330633.05E, 652372.90N), Amengbeu (348477.76E, 664971.70N), Damojiang (374.039,75 E, 661.579,59 N), Casigue 1 (363.140,15 E, 634.256,47 N), Lovezzi 1 (351.545,32 E., 642.06 2.37 N), Ofa (350 924.31 E, 654 607.17 N), Ofonbo (338 578.5) 1 E, 657 302.17 vĩ độ bắc) và Uji (363,990.74 kinh độ đông, 648,587.44 vĩ độ bắc).
Nghiên cứu được tiến hành từ tháng 8 năm 2018 đến tháng 3 năm 2019 với sự tham gia của các hộ nông dân. Tổng số cư dân ở mỗi làng được lấy từ sở dịch vụ địa phương, và 1.500 người được chọn ngẫu nhiên từ danh sách này. Những người tham gia được tuyển chọn chiếm từ 6% đến 16% dân số của làng. Các hộ gia đình tham gia nghiên cứu là những hộ nông dân đồng ý tham gia. Một cuộc khảo sát sơ bộ được tiến hành trên 20 nông dân để đánh giá xem có cần viết lại một số câu hỏi hay không. Sau đó, các bảng câu hỏi được hoàn thành bởi những người thu thập dữ liệu được đào tạo và trả lương ở mỗi làng, ít nhất một người trong số đó được tuyển dụng từ chính làng đó. Sự lựa chọn này đảm bảo rằng mỗi làng đều có ít nhất một người thu thập dữ liệu quen thuộc với môi trường và nói được ngôn ngữ địa phương. Tại mỗi hộ gia đình, một cuộc phỏng vấn trực tiếp được tiến hành với chủ hộ (cha hoặc mẹ) hoặc, nếu chủ hộ vắng mặt, một người lớn khác trên 18 tuổi. Bảng câu hỏi gồm 36 câu hỏi được chia thành ba phần: (1) Tình trạng nhân khẩu học và kinh tế xã hội của hộ gia đình (2) Thực hành nông nghiệp và sử dụng thuốc trừ sâu (3) Kiến thức về bệnh sốt rét và việc sử dụng thuốc diệt côn trùng để kiểm soát muỗi [xem Phụ lục 1].
Thuốc trừ sâu được nông dân đề cập đã được mã hóa theo tên thương mại và phân loại theo thành phần hoạt chất và nhóm hóa chất bằng cách sử dụng Chỉ số kiểm dịch thực vật Bờ Biển Ngà [41]. Tình trạng kinh tế xã hội của mỗi hộ gia đình được đánh giá bằng cách tính chỉ số tài sản [42]. Tài sản của hộ gia đình được chuyển đổi thành các biến nhị phân [43]. Xếp hạng yếu tố tiêu cực liên quan đến tình trạng kinh tế xã hội (SES) thấp hơn, trong khi xếp hạng yếu tố tích cực liên quan đến SES cao hơn. Điểm tài sản được cộng lại để tạo ra tổng điểm cho mỗi hộ gia đình [35]. Dựa trên tổng điểm, các hộ gia đình được chia thành năm nhóm phần trăm về tình trạng kinh tế xã hội, từ nghèo nhất đến giàu nhất [xem Phụ lục 4].
Để xác định xem một biến số có khác biệt đáng kể theo tình trạng kinh tế xã hội, làng xã, hoặc trình độ học vấn của chủ hộ hay không, có thể sử dụng phép kiểm định chi-square hoặc phép kiểm định chính xác Fisher, tùy thuộc vào trường hợp. Mô hình hồi quy logistic được xây dựng với các biến dự báo sau: trình độ học vấn, tình trạng kinh tế xã hội (tất cả được chuyển đổi thành biến nhị phân), làng xã (được đưa vào như các biến phân loại), mức độ hiểu biết cao về bệnh sốt rét và việc sử dụng thuốc trừ sâu trong nông nghiệp, và việc sử dụng thuốc trừ sâu trong nhà (thải ra qua bình xịt hoặc cuộn dây); trình độ học vấn, tình trạng kinh tế xã hội và làng xã, dẫn đến nhận thức cao về bệnh sốt rét. Mô hình hồi quy hỗn hợp logistic được thực hiện bằng cách sử dụng gói R lme4 (hàm Glmer). Phân tích thống kê được thực hiện trong R 4.1.3 (https://www.r-project.org) và Stata 16.0 (StataCorp, College Station, TX).
Trong số 1.500 cuộc phỏng vấn được thực hiện, 101 cuộc đã bị loại khỏi phân tích vì bảng câu hỏi không được hoàn thành. Tỷ lệ hộ gia đình được khảo sát cao nhất là ở Grande Maury (18,87%) và thấp nhất ở Ouanghi (2,29%). 1.399 hộ gia đình được khảo sát đưa vào phân tích đại diện cho dân số 9.023 người. Như thể hiện trong Bảng 1, 91,71% chủ hộ là nam giới và 8,29% là nữ giới.
Khoảng 8,86% chủ hộ đến từ các nước láng giềng như Benin, Mali, Burkina Faso và Ghana. Các nhóm dân tộc được đại diện nhiều nhất là Abi (60,26%), Malinke (10,01%), Krobu (5,29%) và Baulai (4,72%). Đúng như dự đoán từ mẫu nông dân, nông nghiệp là nguồn thu nhập duy nhất của đa số nông dân (89,35%), với cây ca cao được trồng phổ biến nhất trong các hộ gia đình được khảo sát; rau, cây lương thực, lúa, cao su và chuối cũng được trồng trên một diện tích đất tương đối nhỏ. Các chủ hộ còn lại là thương nhân, nghệ sĩ và ngư dân (Bảng 1). Tóm tắt các đặc điểm hộ gia đình theo làng được trình bày trong tệp bổ sung [xem Tệp bổ sung 3].
Trình độ học vấn không khác biệt theo giới tính (p = 0,4672). Hầu hết người được khảo sát có trình độ giáo dục tiểu học (40,80%), tiếp theo là trung học (33,41%) và mù chữ (17,97%). Chỉ có 4,64% vào đại học (Bảng 1). Trong số 116 phụ nữ được khảo sát, hơn 75% có ít nhất trình độ giáo dục tiểu học, và số còn lại chưa từng đến trường. Trình độ học vấn của nông dân khác nhau đáng kể giữa các làng (kiểm định Fisher, p < 0,0001), và trình độ học vấn của chủ hộ có tương quan thuận đáng kể với tình trạng kinh tế xã hội của họ (kiểm định Fisher, p < 0,0001). Trên thực tế, các nhóm có tình trạng kinh tế xã hội cao hơn chủ yếu bao gồm những nông dân có trình độ học vấn cao hơn, và ngược lại, các nhóm có tình trạng kinh tế xã hội thấp nhất bao gồm những nông dân mù chữ; Dựa trên tổng tài sản, các hộ gia đình được chọn mẫu được chia thành năm nhóm giàu nghèo: từ nghèo nhất (Q1) đến giàu nhất (Q5) [xem Phụ lục 4].
Có sự khác biệt đáng kể về tình trạng hôn nhân của chủ hộ gia đình thuộc các tầng lớp giàu nghèo khác nhau (p < 0,0001): 83,62% theo chế độ một vợ một chồng, 16,38% theo chế độ đa thê (tối đa 3 vợ/chồng). Không tìm thấy sự khác biệt đáng kể giữa tầng lớp giàu nghèo và số lượng vợ/chồng.
Đa số người được hỏi (88,82%) tin rằng muỗi là một trong những nguyên nhân gây bệnh sốt rét. Chỉ có 1,65% trả lời rằng họ không biết nguyên nhân gây bệnh sốt rét. Các nguyên nhân khác được xác định bao gồm uống nước bẩn, tiếp xúc với ánh nắng mặt trời, chế độ ăn uống kém và mệt mỏi (Bảng 2). Ở cấp làng tại Grande Maury, đa số hộ gia đình cho rằng uống nước bẩn là nguyên nhân chính gây bệnh sốt rét (sự khác biệt thống kê giữa các làng, p < 0,0001). Hai triệu chứng chính của bệnh sốt rét là sốt cao (78,38%) và vàng mắt (72,07%). Nông dân cũng đề cập đến nôn mửa, thiếu máu và xanh xao (xem Bảng 2 bên dưới).
Trong số các chiến lược phòng ngừa sốt rét, người được hỏi đã đề cập đến việc sử dụng thuốc y học cổ truyền; tuy nhiên, khi bị bệnh, cả điều trị sốt rét bằng thuốc y học hiện đại và thuốc y học cổ truyền đều được coi là những lựa chọn khả thi (80,01%), với sự ưu tiên liên quan đến tình trạng kinh tế xã hội. Có mối tương quan đáng kể (p < 0,0001): Nông dân có địa vị kinh tế xã hội cao hơn ưa thích và có khả năng chi trả cho điều trị bằng thuốc y học hiện đại, nông dân có địa vị kinh tế xã hội thấp hơn lại ưa thích điều trị bằng thảo dược truyền thống hơn; Gần một nửa số hộ gia đình chi trung bình hơn 30.000 XOF mỗi năm cho việc điều trị sốt rét (có mối liên hệ nghịch với tình trạng kinh tế xã hội; p < 0,0001). Dựa trên ước tính chi phí trực tiếp tự báo cáo, các hộ gia đình có địa vị kinh tế xã hội thấp nhất có nhiều khả năng chi thêm 30.000 XOF (khoảng 50 đô la Mỹ) cho việc điều trị sốt rét hơn các hộ gia đình có địa vị kinh tế xã hội cao nhất. Ngoài ra, đa số người được hỏi tin rằng trẻ em (49,11%) dễ mắc bệnh sốt rét hơn người lớn (6,55%) (Bảng 2), quan điểm này phổ biến hơn ở các hộ gia đình thuộc nhóm nghèo nhất (p < 0,01).
Đối với muỗi đốt, đa số người tham gia (85,20%) cho biết họ sử dụng màn chống muỗi tẩm thuốc diệt côn trùng, phần lớn được nhận trong đợt phân phối toàn quốc năm 2017. Người lớn và trẻ em được báo cáo là ngủ dưới màn chống muỗi tẩm thuốc diệt côn trùng ở 90,99% hộ gia đình. Tần suất sử dụng màn chống muỗi tẩm thuốc diệt côn trùng trong hộ gia đình đạt trên 70% ở tất cả các làng, ngoại trừ làng Gessigye, nơi chỉ có 40% hộ gia đình báo cáo sử dụng màn chống muỗi tẩm thuốc diệt côn trùng. Số lượng màn chống muỗi tẩm thuốc diệt côn trùng trung bình của một hộ gia đình có mối tương quan tích cực và có ý nghĩa thống kê với quy mô hộ gia đình (hệ số tương quan Pearson r = 0,41, p < 0,0001). Kết quả của chúng tôi cũng cho thấy các hộ gia đình có trẻ em dưới 1 tuổi có nhiều khả năng sử dụng màn chống muỗi tẩm thuốc diệt côn trùng tại nhà hơn so với các hộ gia đình không có trẻ em hoặc có trẻ em lớn hơn (tỷ lệ chênh lệch (OR) = 2,08, khoảng tin cậy 95%: 1,25–3,47).
Ngoài việc sử dụng màn ngủ tẩm thuốc diệt côn trùng, nông dân cũng được hỏi về các phương pháp kiểm soát muỗi khác trong nhà và về các sản phẩm nông nghiệp được sử dụng để kiểm soát sâu bệnh hại cây trồng. Chỉ có 36,24% người tham gia đề cập đến việc phun thuốc trừ sâu trong nhà (có mối tương quan tích cực và đáng kể với SES, p < 0,0001). Các thành phần hóa học được báo cáo đến từ chín nhãn hiệu thương mại và chủ yếu được cung cấp cho các chợ địa phương và một số nhà bán lẻ dưới dạng nhang đuổi muỗi (16,10%) và thuốc xịt diệt côn trùng (83,90%). Khả năng nêu tên các loại thuốc trừ sâu được phun trong nhà của nông dân tăng lên theo trình độ học vấn của họ (12,43%; p < 0,05). Các sản phẩm hóa chất nông nghiệp được sử dụng ban đầu được mua trong các bình chứa và được pha loãng trong bình phun trước khi sử dụng, với phần lớn thường được dùng cho cây trồng (78,84%) (Bảng 2). Làng Amangbeu có tỷ lệ nông dân sử dụng thuốc trừ sâu trong nhà (0,93%) và trên cây trồng (16,67%) thấp nhất.
Số lượng tối đa các sản phẩm thuốc trừ sâu (thuốc xịt hoặc nhang đuổi côn trùng) được khai báo cho mỗi hộ gia đình là 3, và tình trạng kinh tế xã hội (SES) có tương quan thuận với số lượng sản phẩm được sử dụng (kiểm định chính xác Fisher p < 0,0001, tuy nhiên trong một số trường hợp, các sản phẩm này được phát hiện có cùng hoạt chất dưới các tên thương mại khác nhau). Bảng 2 cho thấy tần suất sử dụng thuốc trừ sâu hàng tuần của nông dân theo tình trạng kinh tế xã hội của họ.
Pyrethroid là nhóm hóa chất chiếm tỷ lệ cao nhất trong thuốc trừ sâu phun trong gia đình (48,74%) và nông nghiệp (54,74%). Các sản phẩm được tạo ra từ mỗi loại thuốc trừ sâu hoặc kết hợp với các loại thuốc trừ sâu khác. Các tổ hợp phổ biến của thuốc trừ sâu trong gia đình là carbamate, organophosphate và pyrethroid, trong khi neonicotinoid và pyrethroid phổ biến trong thuốc trừ sâu nông nghiệp (Phụ lục 5). Hình 2 cho thấy tỷ lệ các nhóm thuốc trừ sâu khác nhau được nông dân sử dụng, tất cả đều được phân loại là Loại II (nguy hiểm vừa phải) hoặc Loại III (nguy hiểm nhẹ) theo phân loại thuốc trừ sâu của Tổ chức Y tế Thế giới [44]. Tại một thời điểm nào đó, người ta phát hiện ra rằng quốc gia này đã sử dụng thuốc trừ sâu deltamethrin, được dùng cho mục đích nông nghiệp.
Về hoạt chất, propoxur và deltamethrin là hai sản phẩm được sử dụng phổ biến nhất trong gia đình và ngoài đồng ruộng. Phụ lục 5 chứa thông tin chi tiết về các sản phẩm hóa học mà nông dân sử dụng tại nhà và trên cây trồng của họ.
Nông dân cũng đề cập đến các phương pháp diệt muỗi khác, bao gồm dùng quạt lá (pêpê trong tiếng địa phương của tu viện), đốt lá, dọn dẹp khu vực, loại bỏ nước đọng, sử dụng thuốc chống muỗi, hoặc đơn giản là dùng tấm vải để xua đuổi muỗi.
Các yếu tố liên quan đến kiến thức của nông dân về bệnh sốt rét và việc phun thuốc trừ sâu trong nhà (phân tích hồi quy logistic).
Dữ liệu cho thấy mối liên hệ đáng kể giữa việc sử dụng thuốc trừ sâu trong hộ gia đình và năm yếu tố dự báo: trình độ học vấn, tình trạng kinh tế xã hội (SES), kiến thức về muỗi là nguyên nhân chính gây bệnh sốt rét, việc sử dụng màn chống muỗi tẩm hóa chất (ITN) và việc sử dụng thuốc trừ sâu hóa học. Hình 3 cho thấy các tỷ lệ chênh lệch (OR) khác nhau cho mỗi biến số dự báo. Khi được nhóm theo làng, tất cả các yếu tố dự báo đều cho thấy mối liên hệ tích cực với việc sử dụng thuốc trừ sâu trong hộ gia đình (ngoại trừ kiến thức về các nguyên nhân chính gây bệnh sốt rét, có mối liên hệ nghịch với việc sử dụng thuốc trừ sâu (OR = 0,07, 95% CI: 0,03, 0,13)) (Hình 3). Trong số các yếu tố dự báo tích cực này, một yếu tố thú vị là việc sử dụng thuốc trừ sâu trong nông nghiệp. Nông dân sử dụng thuốc trừ sâu trên cây trồng có khả năng sử dụng thuốc trừ sâu tại nhà cao hơn 188% (95% CI: 1,12, 8,26). Tuy nhiên, các hộ gia đình có mức độ kiến thức cao hơn về sự lây truyền bệnh sốt rét lại ít có khả năng sử dụng thuốc trừ sâu tại nhà hơn. Những người có trình độ học vấn cao hơn có nhiều khả năng biết rằng muỗi là nguyên nhân chính gây bệnh sốt rét (OR = 2,04; 95% CI: 1,35, 3,10), nhưng không có mối liên hệ thống kê nào với tình trạng kinh tế xã hội cao (OR = 1,51; 95% CI: 0,93, 2,46).
Theo người đứng đầu hộ gia đình, quần thể muỗi đạt đỉnh điểm vào mùa mưa và ban đêm là thời điểm muỗi đốt nhiều nhất (85,79%). Khi được hỏi về nhận thức của họ về tác động của việc phun thuốc trừ sâu đối với quần thể muỗi mang mầm bệnh sốt rét, 86,59% nông dân xác nhận rằng muỗi dường như đang phát triển khả năng kháng thuốc trừ sâu. Việc không thể sử dụng các sản phẩm hóa học phù hợp do khan hiếm được coi là nguyên nhân chính dẫn đến sự kém hiệu quả hoặc sử dụng sai sản phẩm, đây được coi là các yếu tố quyết định khác. Đặc biệt, yếu tố sau có liên quan đến trình độ học vấn thấp (p < 0,01), ngay cả khi đã kiểm soát yếu tố tình trạng kinh tế xã hội (p < 0,0001). Chỉ có 12,41% số người được hỏi coi khả năng kháng thuốc của muỗi là một trong những nguyên nhân có thể gây ra hiện tượng kháng thuốc trừ sâu.
Có mối tương quan thuận giữa tần suất sử dụng thuốc trừ sâu tại nhà và nhận thức về khả năng kháng thuốc trừ sâu của muỗi (p < 0,0001): các báo cáo về khả năng kháng thuốc trừ sâu của muỗi chủ yếu dựa trên việc nông dân sử dụng thuốc trừ sâu tại nhà 3-4 lần một tuần (90,34%). Ngoài tần suất, lượng thuốc trừ sâu sử dụng cũng có mối tương quan thuận với nhận thức của nông dân về khả năng kháng thuốc trừ sâu (p < 0,0001).
Nghiên cứu này tập trung vào nhận thức của nông dân về bệnh sốt rét và việc sử dụng thuốc trừ sâu. Kết quả của chúng tôi chỉ ra rằng giáo dục và tình trạng kinh tế xã hội đóng vai trò quan trọng trong thói quen hành vi và kiến thức về bệnh sốt rét. Mặc dù hầu hết các chủ hộ gia đình đều học tiểu học, nhưng giống như ở những nơi khác, tỷ lệ nông dân không được giáo dục là đáng kể [35, 45]. Hiện tượng này có thể được giải thích bởi thực tế là ngay cả khi nhiều nông dân bắt đầu được giáo dục, hầu hết trong số họ phải bỏ học để hỗ trợ gia đình bằng các hoạt động nông nghiệp [26]. Thay vào đó, hiện tượng này nhấn mạnh rằng mối quan hệ giữa tình trạng kinh tế xã hội và giáo dục rất quan trọng để giải thích mối quan hệ giữa tình trạng kinh tế xã hội và khả năng hành động dựa trên thông tin.
Ở nhiều vùng lưu hành bệnh sốt rét, người tham gia quen thuộc với nguyên nhân và triệu chứng của bệnh sốt rét [33,46,47,48,49]. Nhìn chung, người ta chấp nhận rằng trẻ em dễ mắc bệnh sốt rét [31, 34]. Nhận thức này có thể liên quan đến tính dễ mắc bệnh của trẻ em và mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng sốt rét [50, 51].
Những người tham gia cho biết họ đã chi trung bình 30.000 đô la, chưa bao gồm chi phí đi lại và các yếu tố khác.
So sánh tình trạng kinh tế xã hội của nông dân cho thấy nông dân có tình trạng kinh tế xã hội thấp nhất chi tiêu nhiều tiền hơn so với nông dân giàu nhất. Điều này có thể là do các hộ gia đình có tình trạng kinh tế xã hội thấp nhất nhận thấy chi phí cao hơn (do trọng lượng lớn hơn của họ trong tổng tài chính hộ gia đình) hoặc do các lợi ích liên quan đến việc làm trong khu vực công và tư nhân (như trường hợp của các hộ gia đình giàu hơn). ): Do có bảo hiểm y tế, kinh phí điều trị sốt rét (so với tổng chi phí) có thể thấp hơn đáng kể so với chi phí của các hộ gia đình không được hưởng lợi từ bảo hiểm [52]. Trên thực tế, người ta báo cáo rằng các hộ gia đình giàu nhất chủ yếu sử dụng các phương pháp điều trị y sinh so với các hộ gia đình nghèo nhất.
Mặc dù hầu hết nông dân coi muỗi là nguyên nhân chính gây bệnh sốt rét, nhưng chỉ một số ít sử dụng thuốc trừ sâu (thông qua phun và xông hơi) trong nhà của họ, tương tự như những phát hiện ở Cameroon và Guinea Xích đạo [48, 53]. Việc thiếu quan tâm đến muỗi so với sâu bệnh hại cây trồng là do giá trị kinh tế của cây trồng. Để hạn chế chi phí, các phương pháp chi phí thấp như đốt lá cây trong nhà hoặc đơn giản là xua đuổi muỗi bằng tay được ưa chuộng hơn. Cảm nhận về độc tính cũng có thể là một yếu tố: mùi của một số sản phẩm hóa học và sự khó chịu sau khi sử dụng khiến một số người dùng tránh sử dụng chúng [54]. Việc sử dụng thuốc trừ sâu nhiều trong các hộ gia đình (85,20% hộ gia đình báo cáo sử dụng chúng) cũng góp phần vào việc sử dụng thuốc trừ sâu chống muỗi thấp. Sự hiện diện của màn ngủ tẩm thuốc trừ sâu trong hộ gia đình cũng liên quan chặt chẽ đến sự hiện diện của trẻ em dưới 1 tuổi, có thể là do sự hỗ trợ của phòng khám tiền sản dành cho phụ nữ mang thai nhận màn ngủ tẩm thuốc trừ sâu trong các buổi khám thai [6].
Pyrethroid là thuốc trừ sâu chính được sử dụng trong màn ngủ tẩm thuốc trừ sâu [55] và được nông dân sử dụng để kiểm soát sâu bệnh và muỗi, làm dấy lên lo ngại về sự gia tăng kháng thuốc trừ sâu [55, 56, 57, 58, 59]. Tình huống này có thể giải thích sự giảm độ nhạy cảm của muỗi đối với thuốc trừ sâu mà nông dân quan sát thấy.
Tình trạng kinh tế xã hội cao hơn không liên quan đến kiến thức tốt hơn về bệnh sốt rét và muỗi là nguyên nhân gây bệnh. Trái ngược với những phát hiện trước đây của Ouattara và các đồng nghiệp vào năm 2011, những người giàu có hơn có xu hướng xác định nguyên nhân gây bệnh sốt rét tốt hơn vì họ dễ dàng tiếp cận thông tin thông qua truyền hình và đài phát thanh [35]. Phân tích của chúng tôi cho thấy trình độ học vấn cao hơn dự đoán sự hiểu biết tốt hơn về bệnh sốt rét. Quan sát này khẳng định rằng giáo dục vẫn là yếu tố then chốt trong kiến thức của nông dân về bệnh sốt rét. Lý do tình trạng kinh tế xã hội ít ảnh hưởng hơn là vì các làng thường dùng chung truyền hình và đài phát thanh. Tuy nhiên, tình trạng kinh tế xã hội cần được xem xét khi áp dụng kiến thức về các chiến lược phòng chống sốt rét trong nước.
Địa vị kinh tế xã hội cao hơn và trình độ học vấn cao hơn có mối liên hệ tích cực với việc sử dụng thuốc trừ sâu trong hộ gia đình (phun hoặc xịt). Điều đáng ngạc nhiên là khả năng của nông dân trong việc xác định muỗi là nguyên nhân chính gây bệnh sốt rét lại ảnh hưởng tiêu cực đến mô hình. Yếu tố dự báo này có mối liên hệ tích cực với việc sử dụng thuốc trừ sâu khi được nhóm lại trên toàn bộ dân số, nhưng lại có mối liên hệ tiêu cực với việc sử dụng thuốc trừ sâu khi được nhóm lại theo từng làng. Kết quả này cho thấy tầm quan trọng của ảnh hưởng của tục ăn thịt người đối với hành vi con người và sự cần thiết phải đưa các hiệu ứng ngẫu nhiên vào phân tích. Nghiên cứu của chúng tôi lần đầu tiên cho thấy rằng những nông dân có kinh nghiệm sử dụng thuốc trừ sâu trong nông nghiệp có nhiều khả năng sử dụng thuốc trừ sâu dạng xịt và nhang muỗi như các chiến lược nội bộ để kiểm soát bệnh sốt rét hơn những người khác.
Tương tự như các nghiên cứu trước đây về ảnh hưởng của tình trạng kinh tế xã hội đến thái độ của nông dân đối với thuốc trừ sâu [16, 60, 61, 62, 63], các hộ gia đình giàu có hơn báo cáo mức độ biến động và tần suất sử dụng thuốc trừ sâu cao hơn. Người trả lời tin rằng phun một lượng lớn thuốc trừ sâu là cách tốt nhất để tránh sự phát triển khả năng kháng thuốc ở muỗi, điều này phù hợp với những lo ngại được nêu ở những nơi khác [64]. Do đó, các sản phẩm trong nước được nông dân sử dụng có cùng thành phần hóa học dưới các tên thương mại khác nhau, điều này có nghĩa là nông dân nên ưu tiên kiến thức kỹ thuật về sản phẩm và các thành phần hoạt tính của nó. Cần chú ý đến nhận thức của các nhà bán lẻ, vì họ là một trong những điểm tham chiếu chính cho người mua thuốc trừ sâu [17, 24, 65, 66, 67].
Để tác động tích cực đến việc sử dụng thuốc trừ sâu ở các cộng đồng nông thôn, các chính sách và biện pháp can thiệp cần tập trung vào việc cải thiện chiến lược truyền thông, có tính đến trình độ học vấn và hành vi ứng xử trong bối cảnh thích ứng văn hóa và môi trường, cũng như cung cấp thuốc trừ sâu an toàn. Người dân sẽ mua hàng dựa trên giá cả (khả năng chi trả) và chất lượng sản phẩm. Khi sản phẩm chất lượng được bán với giá cả phải chăng, nhu cầu thay đổi hành vi mua sản phẩm tốt dự kiến sẽ tăng lên đáng kể. Cần giáo dục nông dân về việc thay thế thuốc trừ sâu để phá vỡ chuỗi kháng thuốc trừ sâu, làm rõ rằng việc thay thế không có nghĩa là thay đổi nhãn hiệu sản phẩm (vì các nhãn hiệu khác nhau chứa cùng một hợp chất hoạt tính), mà chỉ là sự khác biệt về thành phần hoạt tính. Việc giáo dục này cũng có thể được hỗ trợ bằng cách ghi nhãn sản phẩm tốt hơn thông qua các hình ảnh đơn giản, rõ ràng.
Vì thuốc trừ sâu được nông dân vùng nông thôn tỉnh Abbotville sử dụng rộng rãi, việc hiểu rõ những thiếu sót về kiến thức và thái độ của nông dân đối với việc sử dụng thuốc trừ sâu trong môi trường dường như là điều kiện tiên quyết để phát triển các chương trình nâng cao nhận thức thành công. Nghiên cứu của chúng tôi khẳng định rằng giáo dục vẫn là yếu tố chính trong việc sử dụng thuốc trừ sâu đúng cách và kiến thức về bệnh sốt rét. Tình trạng kinh tế xã hội của gia đình cũng được xem xét như một yếu tố quan trọng. Bên cạnh tình trạng kinh tế xã hội và trình độ học vấn của chủ hộ, các yếu tố khác như kiến thức về bệnh sốt rét, việc sử dụng thuốc trừ sâu để kiểm soát dịch hại và nhận thức về khả năng kháng thuốc trừ sâu của muỗi cũng ảnh hưởng đến thái độ của nông dân đối với việc sử dụng thuốc trừ sâu.
Các phương pháp phụ thuộc vào người trả lời, chẳng hạn như bảng câu hỏi, dễ bị ảnh hưởng bởi sai lệch do trí nhớ và mong muốn được xã hội chấp nhận. Việc sử dụng các đặc điểm hộ gia đình để đánh giá tình trạng kinh tế xã hội tương đối dễ dàng, mặc dù các thước đo này có thể mang tính đặc thù theo thời gian và bối cảnh địa lý mà chúng được phát triển và có thể không phản ánh một cách đồng nhất thực tế đương đại của các yếu tố có giá trị văn hóa cụ thể, khiến việc so sánh giữa các nghiên cứu trở nên khó khăn. Thật vậy, có thể có những thay đổi đáng kể về quyền sở hữu các thành phần chỉ số trong hộ gia đình mà không nhất thiết dẫn đến giảm nghèo vật chất.
Một số nông dân không nhớ tên các loại thuốc trừ sâu, do đó lượng thuốc trừ sâu mà nông dân sử dụng có thể bị đánh giá thấp hoặc đánh giá quá cao. Nghiên cứu của chúng tôi không xem xét thái độ của nông dân đối với việc phun thuốc trừ sâu và nhận thức của họ về hậu quả hành động đó đối với sức khỏe và môi trường. Các nhà bán lẻ cũng không được đưa vào nghiên cứu. Cả hai điểm này có thể được nghiên cứu thêm trong các nghiên cứu tương lai.
Các bộ dữ liệu được sử dụng và/hoặc phân tích trong nghiên cứu hiện tại có sẵn từ tác giả liên hệ khi có yêu cầu hợp lý.
Tổ chức kinh doanh quốc tế. Tổ chức Ca cao Quốc tế – Năm Ca cao 2019/20. 2020. Xem https://www.icco.org/aug-2020-quarterly-bulletin-of-cocoa-statistics/.
FAO. Thủy lợi để thích ứng với biến đổi khí hậu (AICCA). 2020. Xem https://www.fao.org/in-action/aicca/country-activities/cote-divoire/background/en/.
Sangare A, Coffey E, Acamo F, Fall California. Báo cáo về Tình trạng Tài nguyên Di truyền Thực vật Quốc gia phục vụ Lương thực và Nông nghiệp. Bộ Nông nghiệp Cộng hòa Côte d'Ivoire. Báo cáo quốc gia lần thứ hai năm 2009 65.
Kouame N, N'Guessan F, N'Guessan H, N'Guessan P, Tano Y. Những thay đổi theo mùa trong quần thể ca cao ở vùng Ấn Độ-Jouablin của Côte d'Ivoire. Tạp chí khoa học sinh học ứng dụng. 2015;83:7595. https://doi.org/10.4314/jab.v83i1.2.
Fan Li, Niu Hua, Yang Xiao, Qin Wen, Bento SPM, Ritsema SJ và cộng sự. Các yếu tố ảnh hưởng đến hành vi sử dụng thuốc trừ sâu của nông dân: kết quả từ một nghiên cứu thực địa ở miền Bắc Trung Quốc. Môi trường khoa học tổng quát. 2015;537:360–8. https://doi.org/10.1016/j.scitotenv.2015.07.150.
WHO. Tổng quan về Báo cáo Sốt rét Thế giới năm 2019. 2019. https://www.who.int/news-room/feature-stories/detail/world-malaria-report-2019.
Gnankine O, Bassole IHN, Chandre F, Glito I, Akogbeto M, Dabire RK. et al. Khả năng kháng thuốc trừ sâu ở ruồi trắng Bemisia tabaci (Homoptera: Aleyrodidae) và muỗi Anopheles gambiae (Diptera: Culicidae) có thể đe dọa tính bền vững của các chiến lược kiểm soát vật trung gian truyền bệnh sốt rét ở Tây Phi. Acta Trop. 2013;128:7-17. https://doi.org/10.1016/j.actatropica.2013.06.004.
Bass S, Puinian AM, Zimmer KT, Denholm I, Field LM, Foster SP. et al. Sự tiến hóa của khả năng kháng thuốc trừ sâu ở rệp khoai tây đào Myzus persicae. Sinh hóa côn trùng. Sinh học phân tử. 2014;51:41-51. https://doi.org/10.1016/j.ibmb.2014.05.003.
Djegbe I, Missihun AA, Djuaka R, Akogbeto M. Động thái quần thể và khả năng kháng thuốc trừ sâu của muỗi Anopheles gambiae trong sản xuất lúa nước tưới tiêu ở miền nam Benin. Tạp chí Khoa học Sinh học Ứng dụng. 2017;111:10934–43. http://dx.doi.org/104314/jab.v111i1.10.
Thời gian đăng bài: 28/04/2024